Küresel ısınma, hızlı teknolojik gelişim, tüketime odaklanmış yaşam tarzı çevresel kirliliği arttırmakta, sonuç olarak bu zararlı maddeler havaya suya toprağa karışarak vücuda alınabilmektedir. Endokrin bozucular birey ve gelecek neslinde olumsuz sağlık sorunlarına neden olan vücuda dışarıdan alınan madde ve madde karışımlarıdır. Pestisitler, Fitalatlar, BPA, Kurşun, Civa bilinen bazı endokrin bozuculardır. Birey ve gelecek neslinde infertilite, erken doğum, ölü doğum, düşük doğum ağırlığı, büyüme ve gelişme geriliği, davranışsal sorunlar, nörogelişimsel problemler, pubertal sorunlar, astım, obezite, kanser gibi bir çok saglık sorununa yol açan endokrin bozucular çevrede yoğun olarak bulunur. Plastiklerden, kozmetiğe, gıda kaplarından, elektronik eşyalara, ev tozlarından su, hava ve toprağa kadar nerede ise her yerde karşılaşılabilen endokrin bozucular özellikle fetal dönem, bebeklik dönemi ve adölesan dönem endokrin bozucuların olumsuz etkilerine en açık olunan dönemdir. Özellikle bu dönemlerde alınacak önlemler birey ve neslini endokrin bozucuların yıkıcı etkilerine karşı koruyabilir. Ellerin yıkanmasından, içinde bulunulan mekanın havalandırılmasına, koruyucu ekipman kullanımından uygun tüketici ürünlerinin seçilmesine ve ürün içeriklerinin okunmasına kadar basit uygulanabilir önlemler koruyucu bir etkiye sahiptir. Bu konuda birey ve toplumun farkındalığının sağlanması, sağlıklı yaşam alışkanlıklarının kazandırılması endokrin bozuculara karşı önlem alınmasında önemli bir adım olacaktır. 
Hemşire ve ebelerin temel rollerinden biri de eğitimdir. Preimplantasyon dönemi, gebelik dönemi, ve doğumdan sonraki ilk bir yıl içinde gerek kendisi gerekse bebeği için rutin saglık kontrolleri çerçevesinde kadın mutlaka hemşire ve ebe ile karşılaşmaktadır. Bu dönemlerde antenatal eğitimlerin verilmesi, bebek sağlığı ile ilgili temel eğitimlerin verilmesi hemşirenin ve ebenin rol ve sorumlulukları arasında yer almaktadır. Özellikle kadın sağlığı ve hastalıkları hemşireliği, çocuk sağlığı ve hastalıkları hemşireliği, halk sağlığı hemşireleri ve ebeler olmak üzere saglık profesyonellerinin endokrin bozucular farkındalığı endokrin bozuculara en hasas olunan dönemlerde toplumu bilgilendirmesi ve koruyucu politikaların geliştirilmesinde önemli bir yere sahiptir. Mevcut çalışmalar perinatal hizmet veren saglık profesyonellerinin endokrin bozucular farkındalığının oldukça düşük olduğunu göstermektedir.
Bu etkinlik ile  hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin özellikle de kadın sağlığı ve hastalıkları hemşireliği, çocuk sağlığı ve hastalıkları hemşireliği, halk sağlığı hemşireliği ve ebelik bölümlerinde yüksek lisans veya doktora yapan öğrencilerin endokrin bozucular  ve üreme sağlığı farkındalığını sağlayacak bir eğitim planlanmıştır. 
Bu eğitim ile kadın sağlığı ve hastalıkları hemşireliği, çocuk sağlığı ve hastalıkları hemşireliği, halk sağlığı hemşireliği ve ebelik öğrencilerinin;

• Endokrin bozucular ve üreme sağlığı üzerine etkilerini tanıyabilmesi,
• Kendisi ve hizmet verdiği hasta/sağlıklı bireyi koruyucu önlemleri alması,
• Eğitimlerinde endokrin bozuculara yer vermesi,
• Endokrin bozucular konusunda kanıt düzeyi yüksek çalışmalar yapması için altyapı hazırlamak hedeflenmiştir.

Bu eğitimin planlaması aşamasında Kadın Sağlığı Hemşireliği Derneği ile işbirliği yapılmıştır. Kadın özellikle endokrin bozucuların olumsuz etkilerine en açık olunan fetal ve bebeklik döneminde koruyucu önemleri alarak kendi ve çocuğunun sağlığını koruduğu gibi, aynı zamanda besin seçimi ve hazırlığı, tüketici ürünlerinin seçimi aşamasında da toplumsal cinsiyet rolü nedeni ile de kilit noktada bulunmaktadır. Bu aşamada kadınlara ulaşılması bu nedenle toplum sağlığının korunup geliştirilmesi açısından katkı sağlayacaktır. Kadın sağlığı hemşireliği derneği bu alanda hizmet veren 484 hemşire ve ebe üyesi açısından kıymetlidir. 

Eğitimde öncelikle endokrin bozucular tanımı, çeşitleri, sık karşılaşılan endokrin bozucular, kaynakları, sağlık üzerine etkileri ve korunma önlemleri üzerinde durulacaktır.

İkinci aşamada endokrin bozuculara karşı hasas dönemler üzerinde durulacaktır. Preimplantasyon ve gebelik döneminde endokrin bozucular “neden önemli”, “ne tür etkilere neden olur”, “korunmak için dikkat edilmesi gerekenler nelerdir” konularına değinilecektir.

Ayrıca Bebek, Çocuk ve Ergenlik döneminde endokrin bozucular  “neden önemli”, “ne tür etkilere neden olur”, “korunmak için dikkat edilmesi gerekenler nelerdir”  üzerinde durulacaktır.

Üçüncü aşamada endokrin bozucu kaynaklar ve koruyucu önlemler detaylı olarak ele alınacaktır. Tarım ürünleri, tüketici ürünleri, ev temizlik ürünleri, elektromanyetik dalgalar gibi günlük hayatta sık karşılaşılan endokrin bozucu kaynakları ve alınabilecek önlemler üzerinde durulacaktır.
Dördüncü aşamada ise endokrin bozucular konusunda hemşire ve ebelerin rol ve sorumluluklarına değinilecektir. 

Hemşirelik rollerinden biri olan bilimsel araştırmalar konusuna yer verilecek olup, endokrin bozucular araştırmaları ile ilgili mevcut durum, riskler, fırsatlar, etik sorunlar üzerinde durulacaktır.

Son aşamada endokrin bozucular ve etkili eğitim stratejilerine değinilecek, risk yönetimi üzerinde durulacak, Sağlık inanç modeli gibi endokrin bozucular eğitiminde kullanılan modellere yer verilecektir. Ardından gebelikte endokrin bozucular eğitimi üzerine çalışması olan 2 eğitimci hem eğitim tekniği, hem de çalışma deneyimlerini katılımcılar ile paylaşacaktır.

Eğitimin değerlendirmesi yapılacak, gelecek eğitimler için öneri ve katkılar alınarak eğitim sonlandırılacaktır.

Düzenleme Kurulu

• Prof. Dr. Oya ERCAN (Memorial Sağlık Grubu/ Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları /Endokrinoloji)
• Prof Dr. İsmet ÇOK (Gazi Üniversitesi/Eczacılık Fak /Toksikoloji)
• Prof Dr. Nevin Hotun ŞAHİN (İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa/Kadın Sağlıklı ve Hastalıkları Hemşireliği)
• Prof Dr Asiye GÜL (İstanbul Kültür Üniversitesi/ Cerrahi Hemşireliği)
• Dr Öğr. Üyesi Mukaddes TURAN MİRAL (İstanbul Kültür Üniversitesi/Hemşirelik)
• Arş. Gör. Dr. Zozan TUTUŞ (İstanbul Kültür Üniversitesi/Hemşirelik)
• Arş Gör. Kübra ATA  (İstanbul Kültür Üniversitesi/Hemşirelik)

Bilim Kurulu;

• Prof. Dr. Oya ERCAN (Memorial Hastanesi/ Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları /Endokrinoloji)
• Prof Dr. İsmet ÇOK (Gazi Üniversitesi/Eczacılık Fak /Toksikoloji)
• Prof Dr Nevin HOTUN ŞAHİN (İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa/Kadın Sağlıklı ve Hastalıkları Hemşireliği)
• Prof Dr Bumin Nuri DÜNDAR (İzmir Katip Çelebi Ünv/ Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları/ Endokrinoloji)
• Prof Dr Asiye GÜL (İstanbul Kültür Üniversitesi/Cerrahi Hemşireliği)
• Doç Dr Gökhan FİLİK (Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi/Ziraat Fak/ / Tarımsal Biyoteknoloji)
• Dr Öğr Üyesi Mukaddes TURAN MİRAL (İstanbul Kültür Üniversitesi/Hemşirelik)

Yerel Düzenleme Kurulu;

• Prof Dr Asiye GÜL  (İstanbul Kültür Üniversitesi/ Cerrahi Hemşireliği)
• Prof Dr Nevin HOTUN ŞAHİN (İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa/Kadın Sağlıklı ve Hastalıkları Hemşireliği)
• Dr Öğr Üyesi Mukaddes TURAN MİRAL (İstanbul Kültür Üniversitesi/Hemşirelik)
• Arş. Gör. Zozan TUTUŞ (İstanbul Kültür Üniversitesi/Hemşirelik)
• Arş Gör. Kübra ATA  (İstanbul Kültür Üniversitesi/Hemşirelik)

Eğitmenler;

• Prof. Dr. Oya ERCAN (Memorial Sağlık Grubu/ Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları /Endokrinoloji)
• Prof Dr. İsmet ÇOK (Gazi Üniversitesi/Eczacılık Fak /Toksikoloji)
• Prof Dr Nevin HOTUN ŞAHİN (İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa/Kadın Sağlıklı ve Hastalıkları Hemşireliği)
• Prof Dr Bumin Nuri DÜNDAR (İzmir Katip Çelebi Ünv/ Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları/ Endokrinoloji)
• Prof Dr Zerrin ORBAK (Atatürk Üniversitesi / Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları/ Endokrinoloji)
• Doç Dr Gökhan FİLİK (Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi/Ziraat Fak/ / Tarımsal Biyoteknoloji)
• Dr Öğr Üyesi Mukaddes TURAN MİRAL (İstanbul Kültür Üniversitesi/Hemşirelik)
• Dr Öğr Üyesi Betül KAPLAN (Hasan Kalyoncu Ünv/Halk Sağlığı Hemşireliği)
• Dr Öğr Üyesi Rojjin MAMUK (Doğu Akdeniz Ünv /Kadın Sağlığı Hemşireliği)
• Uz Ebe Nazlı YALÇINBAŞ (Kartal Şehir Hastanesi /Ebelik)
• Işıl Ayça ÇEVİKUS (BVCPS Avrupa Bölgesi Sürdürülebilirlik Müdürü / Çevre Mühendisi)
   

***

Proje kapsamında verilecek eğitimlerin online olarak İstanbul Kültür Üniversitesi Microsoft Teams programı üzerinden gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Eğitimin online olması erişebilirliği arttıracak olup, 40 katılımcı ile etkinliğin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. 

Bu eğitime kadın sağlığı ve hastalıkları hemşireliği, çocuk sağlığı ve hastalıkları hemşireliği, halk sağlığı hemşireliği, İç hastalıkları hemşireliği ve ebelik alanlarında lisansüstü eğitim gören öğrenciler başta olmak üzere  hemşirelik ve ebelik bölümü öğrencilerinden  katılımcıların eğitime dahil olması planlanmaktadır. Hedeflenen katılımcı sayısı 40’dır.

Katılımcı seçimine ilişkin kriterler

a)    Devlet veya vakıf üniversitelerinde hemşirelik ve ebelik alanında lisans ve lisansüstü programlardan birinde kayıtlı olması, (lisansüstü programlarına kayıtlı öğrenciler öncelikli olarak kabul edilecektir.)
b)    Katılımcıların TÜBİTAK ARBİS veri tabanına kayıtlı olması,
c)    Katılımcının projeye kabul edilmesi durumunda tam zamanlı katılım sağlaması,
d)    2237-A kodlu projelere 5 defadan fazla katılmamış olması
e)    Genel akademik not ortalamasının 4 üzerinden en az 2,0 ve üstü olması (katılımcıların üniversitelerinden alacakları transkript belgesi istenecektir)
f)    Başarı sıralamaları aynı olan (transkript notlarına dayalı) adayların seçiminde ise etkinliğe başvuru tarihleri dikkate alınacak, ilk başvuru yapanlara öncelik verilecektir.
g)    Daha önce bu programdan yararlanmamış olanlara öncelik tanınacaktır.
h)    Başvuran aday, lisansüstü öğrencisi ise veya 2209-A- Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programından ve 2209-B-Sanayiye Yönelik Lisans Araştırma Projeleri Destekleme Programından destek almış/alıyor ise öncelik tanınacaktır.
i)    Yeterli katılımcının olmaması durumunda İstanbul Kültür Üniversitesinde Sağlık Bilimleri Fakültesi lisans üstü ve lisans öğrencileri eğitim programına dahil edilecektir.

TÜBİTAK 2237-A Bilimsel Eğitim Etkinliği Düzenlenmesi Programı kapsamında desteklenen “Üreme Sağlığı ve Endokrin Bozucular” eğitimine aday başvurular, etkinliğin kabul edilmesi durumunda, 02-23/09/2024 tarihleri arasında aşağıda belirtilen başvuru linki aracılığıyla yapılacaktır. Başvuruların açıklanması için planlanan tarih ise 30/09/2024’dür.
Etkinliğin Gerçekleştirileceği Tarih: 10-11/10/2024
Etkinlik İnternet Adresi: https://www.iku.edu.tr/tr/ureme-sagligi-ve-endokrin-bozucular 
Etkinlik Başvuru Linki :  https://forms.gle/Pnsz6kNT6Y8Ye5wo7
Etkinlik Başvuru Tarihleri: 02-23/09/2024
Etkinlik Başvurularının açıklanması: 30/09/2024
 

Etkinlik Proje Yürütücüsü
Dr Öğr Üyesi Mukaddes TURAN MİRAL
İstanbul Kültür Üniversitesi- Sağlık Bilimleri  Fakültesi 
m.miral@iku.edu.tr