İstanbul Kültür Üniversitesi Aile İşletmeleri ve Girişimcilik Uygulama ve Araştırma Merkezi (AGMER) ile TAİDER Aile İşletmeleri Derneği iş birliğinde organize edilen ve 14-15 Nisan 2022 tarihlerinde Akıngüç Oditoryumu ve Sanat Merkezi ev sahipliğinde gerçekleştirilen 9. Aile İşletmeleri Kongresi’nin açılış konuşmalarını Rektörümüz ve AGMER Müdürümüz Dr. Öğr. Üyesi Nazan Çağlar yaptı. Programa katılamayan Mütevelli Heyet Başkanımız Dr. Bahar Akıngüç Günver'in ise mesajı okundu. Kongreye ayrıca TİM Başkanı İsmail Gülle, Aile İşletmeleri Derneği (TAİDER) Yönetim Kurulu Başkanı Tekin Urhan, aile şirketlerinin yöneticileri ve öğrenciler katıldı.

Kongre “Aile İşletmelerine Genel Bakış” oturumuyla başladı. İlk gün; aile şirketlerinde sürdürülebilirlik deneyimleri, finansal dayanıklılık, NFT, yeni dünyada kurumsallık konuları uzmanlar tarafından ele alındı. Aile şirketlerinin pandemi gibi zorlu dönemleri bilimsel bir sistematikle inceleyip iş insanlarının yaşadıkları bir kitap haline getirildi. Kongrede “Organizasyonel Esneklik ve Dayanıklılık Resilience Prensipleri İş İnsanlarından Yaşanmışlık Örnekleri” isimli kitapta hikâyesi yer alan 20 iş insanına “Anı Ödülü” verildi.

Ödül alan isimlerden bazıları şu şekilde; Aydın Öğücü, Bülent Bayraktar, Berkan Baykam, Gülesin Atalay, Başak Kurtoğlu, Cevdet Kain, Civan Sözkesen, Ulaş Kayacan, Yavuz Kankavi ve Şerife İnci Eren.

Aile İşletmeleri Olağanüstü Bir Hafızadır

Kongrede konuşan Rektörümüz, “Ülkenin ve dünyanın geleceğinde belirleyici olan işletmelere, risklerin ve krizlerin dünyasında sürdürülebilirlik ve dayanıklılık için bir rota, bir rehber sunabilmek bizim ülkemize, eğitime ve bilime karşı sorumluluğumuzdur. Ekonomik ve sosyal eksende sürdürülebilirliğin dinamiklerini kavramış, kurumsal açıdan dayanıklı kurumlar, büyük emeklerle yetiştirdiğimiz ve yarınlara hazırladığımız gençlerimizin geleceği için de çok önemli. Bu nedenle, bugün burada gerçekleştirilen kongremizi kapsamı ve misyonuyla çok anlamlı bulduğumuzu ve eğitim sorumluluğumuzun bir parçası olarak sahiplendiğimizi belirtmek istiyorum. Aile işletmeleri bir ülke için taşıdığı ekonomik değerin ötesinde müthiş bir kültürel birikim, olağanüstü bir hafızadır. Aile işletmelerinin sürdürülebilirliğine ve kurumsal dayanıklılığına rehber oluşturabilmek, deneyimlerini genç kuşaklara aktarmalarına zemin hazırlayabilmek için araştırma, uygulama ve danışmanlık çalışmalarında merkezimizin kapıları her zaman açıktır.” dedi. 

Dr. Öğr. Üyesi Nazan Çağlar: Aile İşletmelerinin Sorunlarını Masaya Yatırmaya Devam Edeceğiz

Kongreye ilişkin bilgi veren AGMER Müdürümüz Dr. Öğr. Üyesi Nazan Çağlar ise “AGMER 2004 yılında üniversite bünyesinde kurulan ilk aile işletmesi olma özelliği taşıyor. Kurulduğumuzdan yıldan bugüne iki yılda bir kongre yapıyoruz. Pandemi sonrası yeni normalde şirketler etkilendi. ‘Bu etkileri dayanıklılık bağlamında nasıl karşıladılar?’, ‘Bu süreci nasıl atlattılar?’ gibi konuları masaya yatırmak hem akademik çevreyle hem de iş insanlarıyla tartışmak istedik. Ana temamız ‘kurumsal dayanıklılık ve sürdürülebilirlik’ üzerine kuruldu. Bundan sonra da her iki yılda bir aile işletmelerinin sorunlarını masaya yatırmaya devam edeceğiz.” diye konuştu.

20 İş İnsanına ‘Anı Ödülü’ Verildi

Dr. Öğr. Üyesi Çağlar, “Aile şirketlerinin bu zorlu dönemeçlerde yaşadıklarını bilimsel bir sistematikle inceleyip İSO 22316 standartlarında iş insanlarının yaşadıklarını dinledik ve onları bir kitap haline getirdik. O kitabı da ‘Organizasyonel Esneklik ve Dayanıklılık Resilience Prensipleri İş İnsanlarından Yaşanmışlık Örnekleri’ diye bastık. O kitapta hikâyesi yer alan 20 iş insanına ‘Anı Ödülü’ vererek teşekkür edeceğiz. Bu da üniversite olarak akademiye kazandırdığımız önemli kaynaklardan biridir. Ödül alanlar arasında tarım, lojistik, tekstil gibi farklı sektörlerde çalışan isimler var. İsimleri belirlerken şirketin kurumsallaşmış olması, devir teslim yapılması, aile anayasalarının olması, başarı ve kaç yıllık şirket oldukları gibi birçok standardımız vardı.” ifadelerini kullandı.

Urhan: Aile İşletmelerine İlişkin Araştırmalar Yetersiz

TAİDER Yönetim Kurulu Başkanı Tekin Urhan da “Çeşitli konuları ve konukları ile deneyim paylaşımı açısından zengin ve ilham verici konuşmaların bizi beklediğini düşünüyorum. Ülke ekonomimizin temelini oluşturan aile işletmelerine ilişkin araştırmaların yetersizliği ne yazık ki ortada. Yurdumuzda bu işletmelerin sorunlarını ‘üniversite düzeyinde’ incelemek üzere ‘ilk’ araştırma merkezi olan AGMER’in bu çok değerli ve kapsamlı etkinliğinde bulunmak biz TAİDER üyeleri açısından da büyük önem taşıyor. Aile işletmelerini ele alırken sadece işletmeyi değil aileyi de her yönüyle ele alan derneğimiz de bu yönüyle sivil toplum kuruluşları arasında öne çıkıyor. Toplumsal hafızanın oluşturulması ve sağlıklı bir şekilde aktarılabilmesi için aile işletmelerinin de gelecek nesillere ulaşabilmesinin taşıdığı büyük önemin farkındayız. Aile işletmelerinin hem aileye ilişkin hem de kendilerine özel, ülke ekonomisinin ve faaliyet gösterdikleri sektörün unsurlarına bağlı olarak yaşadığı farklı sorunlar ve özellikler bulunuyor. Biz TAİDER olarak ‘Ailede Birlik, İşletmede Sürdürülebilirlik’ sloganıyla yolumuza devam ederken sorunları henüz oluşmadan önlemeyi, çevik bir yönetim yapısının aile şirketlerine de yerleşmesine destek olmayı amaçlıyoruz.” dedi.

Kurumsallaşma Oranı Yüzde 66

2021’de sonuçları yayınlayan Üye Profil ve Eğilimleri Araştırması’ndan örnekler veren Urhan, “Katılımcıların yüzde 53’ü ikinci nesil, yüzde 26’s ise üçüncü nesli temsil ediyordu. Ankette aile işletmelerimizin gelecekte gördükleri tehditlerde, ailenin kurumsallaşması başlığı öne çıkıyor. En büyük tehdit unsurları; yeni aile üyelerinin görevlendirilme süreçleri, aile içi çatışmalar, liderliğin devri olarak sıralanıyor. İşin kurumsallaşması ile ilgili başlıklar olarak risk almak, yenilikçilik, yetkinin delegasyonu, denetim ve profesyonelleşme alanları ise ikinci sırada yer alıyor. Üçüncü sırada ise dış faktörler tehdit olarak görülüyor. Katılımcıların yüzde 48’i gelecek dönemde aile işlerini yeni alanlara yatırım yaparak çeşitlendirmeleri gerektiğini düşünüyor. İşletmelerin yüzde69’undayönetim kurulu, yüzde 40’ında icra kurulu etkin olarak çalışıyor. Ankete katılan aile işletmelerinin yüzde 66 oranında çoğunluk kendisini kurumsallaşma yolunda görüyor. Kurumsallaştığını düşünenlerin oranı ise yüzde 23’te kalıyor” diye konuştu.

Aile İşletmelerinin Ortalama Yaşı 25 Yıl

Urhan, “Katılımcıların yüzde 65’i aile işletmelerinde liderlerinin ortalama 21 yıl ve daha fazla görev yaptığını ifade etti. Ankete katılan ailelerin üçte biri ise devir süreci planlamasının yetersizliği nedeni ile rahatsızlıkların ortaya çıktığını belirtti. Aile işletmelerinin ortalama yaşı 25 yıl. Yani liderden sonra yüzde 70 oranında erozyona uğramaları, doğru bir devir sürecinin hazırlanmadığını ortaya koyuyor.” ifadelerini kullandı.

Kongrenin ikinci gününde ise bildiri sunumları yapıldı.